Montrö Kraliçesi (Queen of Montreuil):
Montrö Kraliçesi yurtdışında tatil yaparlarken kocasını kaybeden ve evine onun külleri ile dönen bir kadının bunu atlatma sürecini anlatıyor. Bu tek cümlelik özetten çok ağır ve acıklı bir film beklenebilir. Ama yönetmen Sólveig Anspach bunun tam tersinde bir yöne gitmiş. Montrö Kraliçesi bu yas sürecinden son derece sevimli bir komedi çıkartmayı başarmış. Bunda en büyük pay Agathe’nin evine dönerken havaalanında karşılaştığı ve kalacak yerleri olmadığı için evine aldığı İzlandalı anne oğul. Tümüyle özgür bir ruha sahip olan Anna ve oğlu Ulfùr, önceden hiç tanımadıkları bu kadına varlıkları ile güç veriyorlar belki de. Anna’nın bir vinç operatörü ile arkadaş olması ve orada çalışması, Ulfùr’un ise bir fok balığı bulup ona bakması da ana hikayeye bağlanan yan hikayeler olarak gayet iyi çalışıyor. Filmin adı nereden geliyor onu da belirtelim. Eskiden kalan bir deyişte eşini kaybeden bir kadın bu acının üstesinden gelirse o artık bir kraliçedir denirmiş. Bu anlamda filmde de bir kraliçeyi izliyoruz aslında.
Uçan Süpürge’nin son gününde izlediğimiz Montrö Kraliçesi’nin aynı günün gecesinde festivalin büyük ödülü olan Fipresci’yi aldığını da belirtelim. Gayet keyifle izlediğim bu film bence yarışma filmleri arasında en iyisi değildi ama yine de bu karara ciddi bir itirazım yok.
Tomurcuk (Grzeli Nateli Dgeebi / In Bloom):
Tomurcuk, 1990’ların başlarında Gürcistan’da yaşamak ve bir genç kız olmak üzerine bir film. Festival kataloğunda belirtildiğine göre yönetmen Nana Ekvtimishvili’nin hatıralarından izler de taşıyan film gerçekten de yoğun bir gerçeklik hissi taşıyor. Zaten yönetmen de o yıllarda filminin iki baş karakteri ile aynı yaşlardaymış.
Filmde Natia ve Eka adlı çok yakın iki kız arkadaşın aileleri ile sorunlarına, okulda ve sokaklarda yaşadıkları zorluklara tanıklık ederken bir yandan da bir iç savaş ortasında büyümenin etkilerini yaşamalarını da görüyoruz. Çevrelerinde ne olursa olsun onlar birer genç kız ve yaşlarının gerektirdiği gibi hareket ediyorlar. Ancak ortam öyle bir ortam ki genç bir erkek hoşlandığı kıza hediye olarak gerçek bir silah hediye edebiliyor.
Filmde özellikle bir iki genç kız arasındaki inişli çıkışlı arkadaşlık ilişkisi çok başarılı bir şekilde kurulmuş. Her ikisinin de ilk oyunculuk deneyimleri olduğunu gördüğümüz Lika Babluani ve Mariam Bokeria’nın oyunculukları da gayet başarılı. Yan karakterler biraz daha detaylandırılsa daha iyi olabilirdi belki ama yönetmen bu iki genç kızı odağına olarak onların yaşadıklarını ön plana çıkarmayı yeğlemiş. Kısaca iyi ama daha iyi olabilecek potansiyeli de olan bir film diyelim Tomurcuk için.
Anne (Yema / Mother):
Djamila Sahraoui’nin yazıp yönetmekle kalmayıp aynı zamanda başrolü de üstlendiği Cezayir yapımı olan Anne ne yazık ki dünyanın pek çok yerinde yaşanabilecek bir trajediyi anlatıyor. İki oğlundan birini kaybetmiş olan bir anne. Bunun acısını içinde hissederken acısını arttıracak bir şey daha var. Oğlunu öldüren kişi muhtemelen diğer oğlu. Bir anne bu durumla nasıl başa çıkabilir? Bir oğlunun yasını tutarken diğer oğlunu affedebilir mi? Peki ya bir gün yaşayan oğlu da yaralı olarak kapısına gelirse ne olur? Bu soruların bambaşka yanıtları olabilir elbette. Bu filmdeki anne için çözüm giderek içine kapanmak, konuşmamak ve tarlası ile ilgilenmek olmuş. Bu arada evden dışarı çıkmaması için başına bir nöbetçi diktiklerini de unutmamalı. İstese de dışarıyla ilişki kurabilecek bir durumda değil ama böyle bir isteği de yok zaten. Yaşayan oğlunu ise ölmüş sayıyor kendi gözünde, onu görmek bile istemiyor.
Film sessizlikler içindeki trajediyi vermeyi başarmış. Son derece az diyalogla çok şey anlatabiliyor. Anne-oğul arasındaki ilişkinin dışında anne ile ona gardiyanlık yapan ve bir kolunu patlamada kaybeden genç adam arasındaki ilişki de çok iyi kurulmuş. Ancak filmin hikayesinde çeşitli sorunlar var, en azından seyirci tarafından tam olarak anlaşılamayan noktalar. Örneğin bir grup festival müdavimi olarak, annenin ev hapsine alınmasının makul bir nedenini bulamadık. Hatta finalde gardiyanın gerçekleştirdiği eylemin nedeni de tam olarak anlaşılamıyor. Nedeni anlaşılsa da zamanlaması çok anlamlı değil. Sanki filmin süresi bitti, artık şu işi yapalım gibi olmuş.
Bu nedenle sessizliği kullanımı ve karakterler arasındaki ilişkiler açısından güçlü, senaryo açısından zaman zaman zayıf ya da eksik bir film diyebiliriz Anne için. Ne olursa olsun etkileyici bir film olduğu kesin.
Güzel Yurdum (Die Brücke am Ibar / My Beautiful Country):
Güzel Yurdum, 90’larada Sırplar ve Arnavutların savaşta oldukları dönemde iki taraf arasındaki sınıra yakın bir köyde geçen bir film. Danica kocasını kaybettikten sonra iki çocuğu ile beraber yaşamaktadır. Küçük oğlu babasını kaybettiği günden beri konuşmamaktadır, büyük oğlu ise bisiklet almak için para biriktirmektedir. Bir gün evlerine karşı taraftan yaralı bir asker sığınır. Danica her ne kadar çocuklarına bir zarar verebileceğinden endişelense de insanlık adına ona yardım eder. Beklenebileceği gibi Ramiz adındaki bu askerle zamanla aralarında bir yakınlık başlar. Ama savaş ortamında hiçbir şey göründüğü kadar kolay değildir.
Güzel Yurdum, yapay sebeplerle ayrılmış ama gerçekte birbirine çok yakın olan iki halkın gerçekleştiği bu savaşın ne kadar anlamsız olduğunu bir kez daha gösteriyor. Son derece etkileyici bir film ancak senaryo sanki bir matematik formülüne dayanırcasına beklendik şekilde gidiyor. Danica ve Ramiz arasındaki yakınlaşma, Ramiz’in çocuklar için bir baba figürü haline gelmesi, tam bu noktada işler yolunda giderken gerçekleşen bir terslik ve olayların tersine dönmesi vb. olaylar ile finale doğru gerçekleşen birkaç dramatik olay filmin senaryosunun sanki bir senaryo dersinde belli kurallara uysun diye yazılmış olduğunu hissettiriyor. Bunu çok kötü anlamda kullanmıyorum aslında, vizyonda izlediğimiz pek çok filmde bu his var ama bunu bile beceremiyorlar. Güzel Yurdum’da senaryo beklenebilir hamleler yapsa da hemen hiç tökezlemiyor ve tıkır tıkır işliyor. Oyuncular da üstlerine düşeni yapınca ortaya ibretle izlenen bir film çıkıyor. Hatta kimi sahnelerde seyircilerin bir kısmını ağlattığını bile söyleyebilirim.
Kızlar (Flickorna / The Girls):
Festivalin son filmi olarak Mai Zetterling ile üçüncü randevu. Daha önceki günler hakkındaki yorumlarımı okuyanlar yönetmenin Aşık Çiftler’ini çok sevmesem de Gece Oyunları’nı çok başarılı bulduğumu hatırlayacaklardır. Kızlar yapı olarak daha çok Aşık Çiftler’e yakın bir film. Filmde Aristofanes’in savaş karşıtı oyunu Lysistrata’yı sahneye koyan bir tiyatro topluluğunun peşine takılıyoruz. Bir yandan oyunu izlerken bir yandan da geri dönüşlerle tiyatro topluluğundaki kadınların hikayelerini izliyoruz birer birer. Hem tiyatro oyununda hem de kadınların hikayelerinde yoğun bir feminist altyapı var ancak yeteri kadar derinleştirilememiş gibi geldi bana.
Kızlar kötü bir film değil belki ama bugünden bakınca mutlaka izlenmesi gereken bir film olarak nitelendiremiyorum (Zetterling’in filmleri arasından bu nitelemeyi Gece Oyunları için rahatlıkla kullanacağımı bir kez daha belirteyim). Yine de Bibi Andersson, Harriet Andersson ve Erland Josephson gibi çoğunlukla Bergman filmleri ile tanıdığımız muhteşem oyuncuları izlemenin zevki var.
Bu arada bilmemek benim eksikliğimmiş elbette ama başta bizim Şener Şen ve Müjde Ar’lı Şalvar Davası olmak üzere farklı ülkelerden gelen en az beş filmde gördüğüm erkekleri ikna etmek için seks grevine giden kadınlar temasının yüzyıllar önce yazılmış bir oyuna dayandığını öğrenmek de filmin kazandırdığı ekstra bir bilgi oldu.
Sinema Manyakları 