Sinema Manyakları

Araya festival girince SİYAD’ın listeleri ile ilgili bilgileri vermeyi biraz aksattık. Eksiği yavaş yavaş tamamlayalım. 3 Ekim haftasının yeni filmlerinden İyi Yürek (The Good Heart) ve Baykuş Krallığı Efsanesi (Legend of the Guardians) filmlerinin listeye altıncı ve sekizinci sıradan girdiğini görüyoruz. Çıkan filmler ise gösterime girdiğinden beri listenin üst sıralarında yer alan Oyuncak Hikayesi 3 (Toy Story 3) ve sadece bir hafta listede kalan Saftrik Greg’in Günlüğü (Diary of a Wimpy Kid).

Festivalin Yıldızlı Gösterimler başlığı ile sunulan bölümünde yönetmenlerinin konuk olduğu filmler vardı (ya da öyle bir planlama yapılmıştı diyelim). Bu bölüme 5 film dahil edilmişti. İzlediğim 2 tanesi şunlar: 

Dokuzuncu Bölük (9 Rota / 9th Company):

Rusya’nın Afganistan’daki savaşının bir dönemini askere yeni yazılan gençlerin gözünden anlatan Dokuzuncu Bölük etkileyici bir film doğrusu. Belli ki çok para harcanmış ve bunun da karşılığı alınmış. 2005 yılında Rusya’da gişe şampiyonu da olmuş. Ama o gençlerin yaşadığı ruhsal durumu anlatmakta ne kadar başarılı oluyor tartışılır. Filmden önce yönetmen Fyodor Bondarchuk ile yapılan söyleşide, film Full Metal Jacket ile kıyaslandı. Bir bakıma doğru. Ama sadece hikaye yapısı olarak. Burada da filmin ilk yarısında epeyce sert bir eğitimden geçen gençler, ikinci yarıda savaşın göbeğinde buluveriyorlar kendilerini. Ama bir filmi iyi film yapmak için hikaye yapısının iyi bir filme benzemesi yetmiyor elbette. Dokuzuncu Bölük asla o derinliğe erişemiyor. Filmi izlerken hissettiğim şey Bondarchuk’un tam bir Amerikan savaş filmi yaptığı oldu (elbette oradan gelen iyi savaş filmleri de var, burada kastettiğim filmler bol patlamalı ve aksiyonlu, seyirciyi savaşın görkemine hayran eden filmler). Bu konuda herhangi bir eksiği yok doğrusu. Teknik açıdan her şey yerli yerinde. Ama Amerikan filmlerine öykünen bir Rus filmi izlemek istersem bunun yeri festival değil diye düşündüm ve bu filmi izledikten sonra aynı yönetmenin bilim-kurgu türündeki Yaban Ada 1 (Obitaemyy Ostrov / The Inhabited Island) filmini programımdan çıkardım.

Maradona (Maradona by Kusturica):

Festivalin bu yılki konuklarından Emir Kusturica, artık herkes tarafından bilinen olaylar sonucu ülkemizden gitmek zorunda kalınca Maradona üzerine yaptığı bu belgeselin gösterimine katılamadı. Halbuki filmin üzerinden iki yıl (ve bir Dünya Kupası) geçmişken görüşlerini duymak güzel olurdu. Çünkü film orijinal adında da belirtildiği üzere Kusturica’ya göre Maradona’yı anlatıyor. Ortada Maradona’nın hayatını tarafsız bir gözle anlatan bir belgesel değil ona hayran bir sinemacı tarafından çekilmiş, Maradona’nın hayatından çok görüşleri ve çevresinde bıraktığı etki ile ilgili bir belgesel var. Filmi çeken yönetmen Kusturica olunca kendisini de geri çekmemiş. Maradona ile yaptığı söyleşilerde, soru soran kişiyi hiç görmediğimiz belgesellerin tersine, çoğunlukla o da önemli bir figür olarak perdede gözüküyor. Hatta zaman zaman kimi olayları kendi filmlerinden sahneler eşliğinde anlatıyor. Film boyunca Maradona tam bir devrimci olarak çiziliyor, o Amerika’ya karşı tek başına kafa tutan bir figür, film boyunca defalarca izlediğimiz ve “yüzyılın golü” olarak nitelenen 1986 Dünya Kupası’nda İngiltere’ya attığı gol ile adeta bir ülkeyi sallayan bir isim. Hayatı boyunca peşini bırakmamış doping ve uyuşturucu konularında da hakkı yenilmiş biri olarak çiziliyor. Seyirci olarak bunların hepsine katılmasanız da film boyunca Maradona’yı dinledikçe onun etkisine girmemek kolay değil. Hele çevresindeki etkisini görünce, daha da ötesi ona adanmış bir kilise olduğunu öğrenince o etki daha da büyüyor (Maradona Kilisesi’ndeki evlilik törenini görmek bile filmi izlemek için yeterli bir neden olabilir). Hem futbol, hem sinemaseverler tarafından izlenmeli.

Senin Yüzünden (Por tu Culpa / It’s Your Fault):

Joy:

Gece ve Sis (Tin Shui Wai Dik Ye Yu Mo / Night and Fog):

Makul Çözüm (Det Enda Rationella / A Rational Solution):

Duyarlı Evlat: Frankenstein Projesi (Szelíd Teremtés – A Frankenstein-terv / Tender Son: The Frankenstein Project):

Montpensier Prensesi (La Princesse de Montpensier / The Princess of Montpensier):

Gürcistan Sineması’na ayrılan Avrasya Sinemaları bölümünden iki film:

Çatışma Bölgesi (Konpliktis Zona / The Conflict Zone):

1990’ların başında tam bir çatışma bölgesi haline gelen Gürcistan’dan bir hikaye. Hayatları bir şekilde kesişen sokaklarda yaşayan bir çocuk ve bir tetikçinin hikayesini anlatan film hakkında çok fazla bir şey söylemem mümkün değil. Festivalde izlediğim bir film olduğunu atlamamak için buraya kayıt düşüyorum ama hasta olduğum bir günün akşamnda izlediğim bu filme konsantre olmakta çok zorluk çektiğim için olumlu ya da olumsuz bir yorum yazmaktan kaçınıyorum.

Üç Ev (Sami Sakhli / Three Houses):

Gürcistan Sinemasından gelen hoş bir sürprizdi Üç Ev. Bir tablo etrafında farklı zamanlarda dönen 3 hikayeyi anlatan film bir anlamda 3 kısa filmin toplu hali olarak da görülebilir. İlk hikaye “İki Baykuş” adı verilen bu tablonun yapıldığı dönemde (19. yüzyıl) geçiyor ve bir adamın bir süre önce ölmüş olan karısının bu tabloyu daha yeni çizmiş olduğunu iddia ettiğini görüyoruz. İkinci kısım ise İkinci Dünya Savaşı yıllarında geçiyor ve söz konusu tabloyu sevgilisinin kollarında ölen kocasının dairesinde bulan bir kadının hikayesini anlatıyor. Son bölüm ise günümüzde geçiyor ve resmi çizen kadının torununun tabloyu geri alma çabalarına şahit oluyoruz. Toplamda çok çok iyi bir film değil belki ama mütevazi bir film için epey başarılı bir noktada olduğunu söylemeli.

Pelikülün İzinde başlıklı bölüm bu yılki Altın Portakal’ın en ilginç bölümlerinden biriydi. Sessiz sinema döneminden gelen ve yıllarca kaybolduğu düşünülen dört filmin gösterildiği bu bölümde iki film izledim:

Enis Aldjelis, Doğunun Çiçeği (Enis Aldjelis, die Blume des Ostens / Enis Aldjelis, Flower of the East):

1917 yapımı yıllardır kayıp olarak bilinen bu film yakın zamanda Hollanda’da bulundu ve restore edildi. Böyle bir filmin varlığı biliniyordu belki ama herhalde yakın zamana kadar izleyen pek kimse yoktu. O kadar ki 93 dakikalık bir film olmasına karşın IMDB’de kısa film olarak geçiyor. Filmin bizim için önemli bir noktası da İstanbul’da çekilmiş olması. Film sadece bu iki özelliğiyle bile ilgiyi hakediyor. Doğruyu söylemek gerekirse konusu, oyunculukları ya da sinema tarihi açısından da fazlaca ilgiyi hakeden bir tarafı yok. Gece hayatına düşkün Ahmet Bey, babasının ölüm döşeğinde kendisine söylediklerini dikkate alarak dilenci kılığında sokaklarda dolaşmaya başlar ve burada Enis Hanım’a aşık olur. Birbirlerini seven gençler evlenirler ama kötü adamlar aralarına girer ve bir takım yanlış yönlendirmelerin de etkisiyle mutlulukları bozulur ve olaylar gelişir. O yıllar için bile eskimiş bir konu olarak değerlendirilebilir. Bu nedenle normalde o yılların İstanbul’una nostaljik bir bakış atmak isteyenler ve sinema tarihine özel bir ilgi duyanlar dışında tavsiye edeceğim bir film olmazdı.

Ama (büyük bir ama), bu film Altın Portakal’da Baba Zula’nın canlı müziği eşliğinde gösterildi ki işte bu filmi izlemek için çok büyük bir neden. Zaten sırf Baba Zula’nın müziği nedeniyle böyle bir filme hiç ilgi duymayacak seyircileri bile salonda gördük (hatta bir kısmının bir film gösterimi olacağından bile haberi yoktu). Aslında Baba Zula film için özel besteler yapmamıştı sanki. Belki aralarda biraz vardı ama çoğunlukla eski eserlerini duyduk. Yine de belli ki film üzerinde çalışmışlar ve müzik yaparken bir film müziği yaptıklarının bilincinde idiler. Sadece vokalli bazı şarkıların filme çok oturmadığını söylemek gerek. Ayrıca film sonunda 15-20 dakika kadar Baba Zula’nın filmden bağımsız performansını da izledik ki bence o da çok başarılıydı ve iyi bir final oldu. Yine de kimi sinemaseverlerin de buraya sadece film izlemek için geldik, bu sondaki şovun sırası mıydı diye düşündüklerini de biliyorum.

Kayalığın Altında (Beyond the Rocks):

1922’de çekilen bu film ise benzer şekilde uzun süre kayıpken yine Hollanda’da bulunan bir film. Üstelik başrollerinde dönemin iki starı olan Rudolph Valentino ve Gloria Swanson oynadığı halde kaybolmuş bir filmden bahsediyoruz. Bu film için de bu iki oyuncuyu bir arada görmenin keyfini yaşamak için izlenmesi gereken bir film demeli. Elbette bugüne göre çok farklı bir oyunculuk tarzından bahsediyoruz ama yine de her ikisi de kendilerindeki o star kumaşını filme yansıtıyorlar. Zaten film öncesinde ufak bir sunumunu izlediğimiz Martin Scorsese de benzer bir yorum yapıyordu.

Filmin konusuna baktığımızda ise çok farklı bir şey görmüyoruz. Mecburiyetlerden dolayı zengin ve yaşlı bir adamla evlenen genç bir kız ve sonradan aşık olduğu bir asilzadeden oluşan bir aşk üçgenini izliyoruz. Çok orijinal bir konu değil belki ama gayet iyi anlatılmış. Dönemi için iyi bir film, günümüzde de hala izlenebilir bir seviyede olduğunu söylemek lazım.Görüntüler de epeyce elden geçirilmiş olsa da hasarlı yerleri de belirliydi. Ama asıl problem ses bandında yapılan restorasyon çalışması idi. Arka plan için bir müzik yazılmış ve bu standart bir uygulama zaten. Ama bir de arka plan sesleri eklenmiş ki bu hiç hoş olmamış kanımca. Sessiz bir filmde arkada çatal bıçak sesleri, fısıldaşmalar ya da ezan sesleri duymak gereksiz, daha da ötesi kötü olmuş.