Yakınlık (Tesnota / Closeness):
İşte tam bir festival filmi daha. Her anlamıyla. Hem vizyonda görmemiz çok zor, hem de festivallerin sevdiği konulara, sevdiği temalara el atan bir film. Hatta yönetmenin, son yıllarda vizyonda da daha sık görmeye başlasak da, daha çok festivallerde karşımıza çıkan dar kadraj tercihini de bu yönde değerlendirmek mümkün. Bu dar kadrajın filme adını da veren yakınlığı sağladığı, bir yandan da ana karakterimizin sıkışıp kalmışlığını anlattığı söylenebilir. 90’ların Rusya’sında geçen filmde odağımızda Yahudi bir aile var. Ana karakterimiz ise bu ailenin başına buyruk kızı Ila. IMDB’ye göre bu rol, Darya Zhovnar’ın ilk oyunculuğu ve çok başarılı. Zaten yönetmen Kantemir Balagov için de benzer bir cümle kurulabilir. Onun da ilk uzun metraj filmi. Filmin hikâye açısından sorunları olsa da yönetmenin becerisini takdir etmeden geçemeyiz. O dar kadraj içinde sağlam bir sinema duygusu ile çalışmış. Tüm ailenin yemek masasında toplandığı sahne uzaktan uzağa Sieranevada’yı da hatırlattı. Film ilerledikçe ve hikâye bir adam kaçırma ve fidye isteme olayına evrilince kamera da daha geniş alanlara çıkıyor. Tahmin edilebileceği gibi bu fidye hikâyesi bir Hollywood aksiyonundan çok ailenin durumunu anlatmak için kullanılan bir unsur haline geliyor.
Yakınlık, seyirciden bir miktar çaba isteyen filmlerden. Tam bir başarı olduğunu söylemek de güç ama ilerde adını daha fazla duyabileceğimiz yönetmen Balagov’un ilk filmini izlemiştim demek için bile şans verilebilir.
Aşkın Gören Gözlere İhtiyacı Yok:
Kabul edelim ki Onur Ünlü şu anda sinemamızda en ilginç yönetmenlerden biri. Filmlerinde farklı denemeler yapıyor ama geniş ve sadık bir hayran kitlesi var. Her filmini vizyona sokmuyor ama festivallerde gösterilen filmleri hınca hınç doluyor. Bunda Leyla ile Mecnun dizisinin payı olduğunu inkâr edemeyiz elbette ama filmleri ile yarattığı bir hayran kitlesi de var. Kemik bir oyuncu kadrosu olduğu söylenebilirse de her filmde bu kadroya yeni isimler katmayı da başarıyor. Kendisi ile yapılan söyleşileri izlediğinizde ne kadar ciddi olduğunu anlayamasanız da sinema işinin çok da önemsenecek bir iş olmadığını söyleyip, çok hızlı senaryo yazıp, bunları çok hızlı çekmesi ile övündüğünü görmeniz de mümkün.
Hızlı film çekme konusunda ciddi olduğunu bu yıl çok daha iyi anladık. Yılın ilk yarısında İstanbul ve Ankara Film Festivalleri’nde gösterilen Kırık Kalpler Bankası’nın sonrasında Görünen Adam isimli bir İnternet dizisi ile karşımıza çıktı. Adana’da gösterilen Aşkın Gören Gözlere İhtiyacı Yok sonrası belki de en ticari filmi olan (ve şimdiye kadar senaryosunu yazmadığı tek film olan) Cingöz Recai geniş çapta gösterime girdi. Sonrasında ise Ulusal Yarışma’da Put Şeylere filmi gösterildi. Yeşilçam dönemlerinden beri aynı yıl içinde bu kadar fazla filmi seyirci ile buluşan bir yönetmen görmedik muhtemelen. Bu üretkenliği takdir etmekle birlikte, Onur Ünlü’ye filmleri üzerinde daha uzun çalışmasının daha iyi olabileceğini söylemek zorundayız.
Aşkın Gören Gözlere İhtiyacı Yok, her Onur Ünlü filminde olduğu gibi zekice ve orijinal fikirlerle dolu ama sanki o fikirler ilk akla geldiği şekilde filmin içine konulmuş. Onur Ünlü’nin polisiyeyi ne kadar çok sevdiğini biliyoruz. Burada da karşımızda bir cinayet soruşturması var. Hikâye, görme yetisini kaybetmekte olan bir polis (Fatih Artman) etrafında gelişiyor. Zaten film sürekli olarak görme meselesi ile uğraşıyor. Cinayetin baş şüphelisi, bu tip filmlerin olmazsa olamazı femme fatale karakteri de (rolüne çok yakışan Demet Evgar) görme engelli. Hatta filmde görme engelli bir karakter daha var. Bunun yanında polisin ayak fetişisti olması, sürekli olarak bir asker arkadaşından bahsetmesi gibi detaylar da mevcut. Filmin pek çok kilit sahnede çalan çocuk şarkıları, dramatik anlarda yaşanan absürt olaylar hep Onur Ünlü imzasını hissettiriyor ama bu sahneler o an gülüp geçilen ama iz bırakmayan sahneler olarak kalıyor.
Onur Ünlü’den isteğimizi bir kez daha tekrarlayalım o halde. Az ama öz film. Az derken yılda bire razıyım…
Sofra Sırları:
Ümit Ünal, senaryo yazarlığından geldiğini sıklıkla hissettiren yönetmenlerden biri. Yönetmenliğine diyecek lafım yok ama her zaman öncelikle sağlam bir senaryo ile yola çıktığını görüyoruz. Sofra Sırları’nda da bu kural bozulmamış. Hikâyenin bütünlüğü, gerçek ile hayal dünyası arasındaki geçişler çok iyi planlanmış. Ünal’ın senaryo yazarı olarak Milyarder ve Arkadaşım Şeytan gibi komedi filmlerine imza attığını biliyoruz. Ama yönetmen olarak daha dramatik filmlere yönelmişti. Bu kez bir kara komedi ile karşımıza çıkıyor. Yine de Ünal’ın bildiğimiz kimi özellikleri bir kez daha karşımıza çıkıyor. Pek çok filminde ve senaryosunda çok iyi yazılmış kadın karakterler yarattığını biliyoruz. Burada da bizi şaşırtmıyor. Ayrıca, filmin büyük kısmının tek mekânda geçmesi de Ünal’ın önceki bazı filmlerini hatırlatıyor.
Hikâye, yarışma filmlerinin ikisinde karşımıza çıkan Demet Evgar’ın canladırdığı Neslihan karakteri üzerinden gelişiyor. Neslihan, tipik diyebileceğimiz bir Türk kadını. Kocası ile aşkla evlenmişler ama bir süre sonra bu aşk bitmiş ve evlilikleri monotonluğa teslim olmuş. Kocasının işten eve gelişinden sonra beraber yaptıkları hemen her gün aynı. Cinsel hayatları da aynı monotonluktan muzdarip. Kocasının bir ilişkisi olduğundan da şüpheleniyor ama emin de değil. Tüm gün evde yalnız kalan Neslihan’ın bir özelliği daha var. Çok iyi yemek yapıyor. Kendisini popüler bir kanalda yemek programları yapan ünlü bir kadın olarak hayal eden Neslihan’ın bu özelliği, günün birinde onu hayal etmeye bile korktuğu bir noktaya taşıyor.
Sofra Sırları özenli yönetimi, dinamik anlatımı ve sağlam kara mizahı ile geniş kitleye hitap edebilecek bir film. Hatta şimdiden, Ümit Ünal’ın en çok izlenen filmi olacağı tahminini yapabiliriz. Festivalden ödülsüz ayrılması ilginç. Jüri, komedi filmi olmasından dolayı çok ilgi göstermedi diye düşünmek de mümkün değil. Çünkü, en iyi film ve yönetmen ödülleri Onur Ünlü’nün filmine gitti. Sofra Sırları, en iyi kadın oyuncu ya da senaryo ödülünü alabilirdi diye düşünüyorum.
Buğday (Grain):
Festivalin en merak edilen filmlerinden biri de hiç kuşkusuz Buğday’dı. Bunda Semih Kaplanoğlu’nun önceki filmlerinin başarısı yanında elbette son dönemde iktidara yakın bir profil çizmesinin de payı vardı. Elbette filmin çok başarılı fragmanının da bu merak duygusunu körüklediğini söylemeliyiz. Ne de olsa Türkiye sinemasında, ciddi anlamda bir bilim-kurgu filmimiz yok diyebiliriz (kimi B-filmleri, Dünyayı Kurtaran Adam ve G.O.R.A. gibi örnekleri bu kapsamın dışında tutabiliriz). Fragmana bakınca, filmin siyah-beyaz görselliği de çok başarılı duruyordu.
Öncelikle şunu söylemeli, Buğday üzerine çok düşünülmüş, çok emek harcanmış bir film olduğunu her anında hissettiriyor. Semih Kaplanoğlu’nun önceki filmlerinde daha üstü kapalı olarak yer alan tasavvuf felsefesi bu kez çok daha ön planda. Buğday, ilk başta bizi pek çok filmden tanıdığımız distopik bir gelecek ile karşı karşıya bırakıyor. Dünyada kuraklık var, insanlara yetecek kadar yiyecek yok. Bilim adamları, yapay yollarla dünyayı açlıktan kurtaracak bir tohum yaratmak peşindeler. Yaratmak kelimesini özelikle kullanıyorum, çünkü filmin temel meselelerinden biri, insanın buna muktedir olup olmadığı. Bu arayış peşindeki bilim adamı Erol (Jean-Marc Barr), yıllar önce bu konuda bir tez yazmış ama sonradan hem çalışmaları, hem kendisi ortadan kaybolmuş olan Cemil’i (Ermin Bravo) aramaya girişiyor.
Filmin ilk bölümü bu distopik evrenin şehirlerinde geçiyor ve bu kısımda sinemamızda daha önce benzerini görmediğimiz bir gelecek tasviri ile karşılaşıyoruz. Bu konuda Kaplanoğlu kadar, sanat yönetmeni Naz Erayda’yı da kutlamalıyız. Zaten festivalden de hak ettiği ödülü aldı. Bu kısım hikâyenin gelişimi açısından da ilginç sorular soruyor. Ancak film ilerledikçe hikâye iki insanın ıssızlığın ortasındaki yürüyüşüne dönüşüyor. Bu kısım fazlasıyla uzun tutulmuş ve ideolojik olarak da beklenebileceği gibi bilimin bir adım geri plana düştüğü bir noktaya doğru ilerliyor. Tasavvuf meselesinin en fazla ön plana çıktığı kısım da burası. Bu kısım için, bu alanda daha yetkin isimlerin yorumlarını okumak faydalı olacaktır. Örneğin film sonrası yapılan söyleşide gelen yorum üzerine hikâyenin, Hızır Aleyhisselâm ve Hz. Musa kıssasının modern bir uyarlaması olduğunu öğrendik. Sonradan kıssayı okuyunca filmde anlatılanlara farklı bir gözle baktığımı söyleyebilirim.
Kaplanoğlu gerçek anlamda uluslararası bir film yapmış. Son yıllarda yabancı yapımcı desteği bulan filmler, teknik ekibe birkaç yabancı isim katıp, senaryo uygunsa birkaç yurtdışı çekim ile olayı toparlıyorlar. Buğday’ın ise pek çok sahnesi yurtdışında çekilmekle kalmamış, neredeyse tüm oyuncu kadrosu da yabancı isimlerden oluşuyor. Ana karakterlerin adlarının Erol ve Cemil olması yanıltıcı olmasın, tüm film İngilizce. Film vizyona girdiğinde, bunun bir dezavantaj oluşturup oluşturmayacağını göreceğiz.
Sinema Manyakları 